Badania naukowe zrealizowane w ramach projektu pt. „Wypalenie zawodowe z perspektywy neuronalnej - analiza wskaźników elektrofizjologicznych z zastosowaniem gęstego zapisu EEG” (Narodowe Centrum Nauki, program SONATA Bis), stały się podstawą dalszych prac. Tym razem wysiłek został skierowany na opracowanie praktycznego rozwiązania. Projekt pt. „Opracowanie platformy dla wsparcia psychologicznego osób doświadczających kryzysów zawodowych”, uzyskał finansowanie w ramach programu TANGO Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Tak powstała platforma StrongUJ, która jest owocem kilkuletnich prac poświęconych problematyce stresu i wypalenia zawodowego  realizowanych w Instytucie Psychologii Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Przybliżymy poniżej ogólną ideę i zaproponowane rozwiązania, a także plany na przyszłość. Mamy przekonanie, że proponowane rozwiązanie może służyć wielu odbiorcom i być inspiracją do dbania o siebie i innych w kontekście funkcjonowania zawodowego.

Przedstawiamy StrongUJ

https://stronguj.project.uj.edu.pl 

Zacznijmy od przedstawienia StrongUJ. Nazwa platformy nawiązuje do siły (ang. strong) i pochodzi od ‘Stress on Growth’ (tj. nacisk na rozwój), UJ nawiązuje do środowiska Uniwersytetu Jagiellońskiego, w którym opracowana została idea platformy. Powstała z myślą o wsparciu psychologicznym osób aktywnych zawodowo. Główną ideą platformy jest zwiększenie świadomości w zakresie przyczyn i konsekwencji przeciążeń zawodowych i stanów wyczerpania oraz stymulowanie proaktywnej postawy w poszukiwaniu rozwiązań. Plan realizujemy poprzez trzy moduły, które mają różne funkcje i sposoby działania, ale połączenie ich daje to, co uważamy za najbardziej wartościowe – połączenie danych i faktów z pogłębioną analizą, bezpośrednim, zindywidualizowanym kontaktem i pracą własną. Poniżej przybliżymy funkcje platformy opisując kolejno poszczególne moduły.

Moduł I: Diagnoza – opracowany został w celu oceny głównych źródeł obciążeń zawodowych. Na obecnym etapie w module wykorzystane są polskie wersje popularnych kwestionariuszy, które pozwalają na kompleksowe spojrzenie na funkcjonowanie jednostki w kontekście pracy. Opierając się na dobrych wskaźnikach rzetelności włączone zostały również skale służące analizie indywidualnych uwarunkowań oraz autorska skala StrongUJ, która pozwala na pogłębienie analizy. Wyniki są podstawą opracowania indywidualnego raportu, określającego potencjalne trudności w funkcjonowaniu zawodowym, jak również indywidualne zasoby. Analiza ta może być pomocną wskazówką, pozwalającą określać kierunek dalszych działań w kontekście samorozwoju. Może też być podstawą do autorefleksji, przemyśleń na temat siebie w środowisku pracy. Dla użytkowników chcących skorzystać z indywidualnych spotkań z psychologami i psychoterapeutami, analiza wykorzystywana jest też w Module III. Tu można dookreślić obszary, które wymagają wsparcia, w tym wsparcia profesjonalnego. Skupienie na analizie zasobów ukierunkowuje na inny ważny aspekt – na docenienie zasobów, indywidualnego potencjału, jak również akceptację pewnych indywidualnych cech, których można nie wartościować.

Moduł II: Rozwój – zawiera materiały treningowe oraz tematyczne materiały edukacyjne. Wykorzystując wiedzę na temat wpływu treningów poznawczych w redukcji stresu, lęku i objawów depresyjnych, przygotowane zostały ćwiczenia w oparciu o treningi uważności i treningi złożonych funkcji poznawczych. Materiały edukacyjne z kolei przybliżają w przystępny sposób wiedzę na temat potencjalnych przyczyn wypalenia zawodowego i konsekwencji dla zdrowia i ogólnego samopoczucia. Rozumienie podstawowych mechanizmów stresu i wypalenia zawodowego poszerza wiedzę na temat możliwości zaradczych i prowadzić może do poczucia większego wpływu na sytuację zawodową. To z kolei, może stymulować gotowość do przyjęcia aktywnej postawy w sytuacji kryzysu zawodowego.

Moduł III: Wsparcie – daje możliwość bezpośredniego kontaktu ze specjalistami w obszarze problemów zawodowych i uzyskania wsparcia psychologów-psychoterapeutów. Indywidualne spotkania z użytkownikami obejmują jedno lub kilka spotkań, w zależności od potrzeb i preferencji użytkowników, jak również zapotrzebowania innych użytkowników platformy. Pierwsze spotkanie poświęcone jest na omówienie indywidualnego raportu z Modułu I: Diagnoza. Kolejne spotkania poświęcone są indywidualnej analizie, w której wspólnie z użytkownikiem platformy omawiane są możliwe rozwiązania i sposoby wsparcia.

Dlaczego warto?

Współczesna psychologia jako dyscyplina nauki oparta jest na faktach naukowych. Wiedza o stresie pochodzi z badań z obszarów psychofizjologii, neurobiologii, neuronauki i medycyny, w których wykorzystujemy precyzyjne narzędzia pomiarowe i złożoną metodologię badań. Wiedza ta wykorzystywana jest też w pracy psychoterapeutycznej, gdzie rozumienie mechanizmów różnych trudności jest podstawą zarówno konceptualizacji problemu, jak i podejmowanych działań. W kontakcie indywidualnym opieramy się na nurcie terapii poznawczo-behawioralnej, w której kładziemy nacisk na psychoedukację. W pierwszych spotkaniach dzielimy się więc podstawową wiedzą na temat związków między emocjami, stanami fizjologicznymi a procesami myślenia i prezentowanymi zachowaniami. W kontakcie z użytkownikami staramy się zrozumieć uwarunkowania danej jednostki, indywidualną sytuację i ich znaczenie w kontekście zawodowym. Dzielimy się wiedzą na temat wypalenia zawodowego – istotnego problemu nie tylko z perspektywy pracy i organizacji, ale też z perspektywy indywidualnej i społecznej. Problem wypalenia w literaturze poświęconej zdrowiu psychicznemu wiązany jest z problemem depresji i lęku. Staramy się przybliżyć i opisać związki między tymi stanami i zachęcamy do tego, aby nie bagatelizować niepokojących objawów, jak na przykład utrzymujący się przez dłuższy czas obniżony nastrój, chroniczny stan napięcia, czy zaburzenia snu.

Z perspektywy oddziaływań psychologicznych ważne jest zdefiniowanie źródeł doświadczanych obciążeń zawodowych. Ważne jest określenie, czy źródło problemów jest głównie w środowisku pracy, czy jest związane z uwarunkowaniami indywidualnymi, czy też jest na styku tych obszarów. Uświadomienie sobie przyczyny lub przyczyn trudności pozwala lepiej zdefiniować możliwości rozwiązań. Korzystanie z platformy StrongUJ może być pierwszym krokiem w zdiagnozowaniu problemów związanych z pracą zawodową oraz rozwijaniu kompetencji potrzebnych do lepszego radzenia sobie z trudnościami w środowisku pracy. Warto dodać, że na obecnym etapie, platforma StrongUJ  jest całkowicie bezpłatna dla użytkowników.

Co nowego wnosi StrongUJ?

Platforma jest bezpieczną i profesjonalną przestrzenią do refleksji nad przyczynami i konsekwencjami trudności zawodowych. Prowadzone przez nas prace inspirują do dbania o siebie, jak również o innych. Daje impuls, który może być początkiem procesu mniejszych lub większych zmian. To ważne, StrongUJ  daje impuls do poszukiwania rozwiązań, ale nie daje rozwiązań. Może to zniechęcić osoby, które potrzebują jasnych odpowiedzi i rozwiązań. Zazwyczaj jednak sytuacje są złożone i tak podchodzimy do źródeł trudności zawodowych. Celem platformy jest ukierunkowanie na zmiany, czasami w podejściu, sposobie myślenia o sobie lub innych.  Zatrzymujemy się, opowiadamy co wynika ze wstępnych analiz badań kwestionariuszowych – traktujemy to jako punkt wyjścia. Odpowiadamy na pytania, również w kwestii tego, jakie są możliwości pomocy i profesjonalnego wsparcia.

Platforma StrongUJ ma na celu rozwijanie proaktywnej postawy w poszukiwaniu rozwiązań. Rozumienie własnych uwarunkowań i indywidualnych potrzeb pozwala na określanie optymalnych warunków dla własnego funkcjonowania. Przykładem może być szczególna wrażliwość na bodźce i tendencja do przestymulowania – rozpoznanie takich cech daje podstawy do określenia warunków, w jakich jednostka najlepiej funkcjonuje, co umożliwia świadome dążenie do ich poszukiwania. Z drugiej strony, rozumienie własnych uwarunkowań pozwala na łączenie pojawiających się emocji z konkretną przyczyną, co wpływa na lepsze rozumienie sytuacji i radzenie sobie z obciążającymi emocjami.

Plany na przyszłość

Zauważamy potrzebę rozwijania rozpoczętych działań i zapotrzebowanie na proponowane działania. Planujemy rozwijać platformę w kilku aspektach. Po pierwsze, poprzez udoskonalanie rozwiązań informatycznych, aby zapewnić jak najlepszą funkcjonalność poszczególnych modułów. W Module I planowane jest na przykład zautomatyzowanie funkcji opracowywania raportów, co pozwoli na skrócenie okresu oczekiwania na informacje zwrotne. W Module II nacisk położony będzie na poszerzanie dodatkowych funkcji i zwiększenia atrakcyjności treningów poznawczych i materiałów poświęconych pracy własnej. W Module III chcemy rozwiązać dotychczasowe trudności, które przy niektórych ustawieniach użytkowników pojawiają się w dotychczas wykorzystywanym na platformie systemie BigBlueButton. Prace nad rozwojem informatycznym platformy, w tym m.in. opracowanie aplikacji mobilnej, to cele na dalsze etapy rozwoju StrongUJ.

Rozwój platformy na pewno będzie uwzględniał poszukiwanie źródeł finansowania, aby utrzymać bezpłatną dla użytkowników pomoc. Z całą pewnością wymagać to będzie również poszerzenia zespołu – wyjściowy trzon składający się z czterech osób (2 informatyków i 2 psychologów) nie wystarczy do obsługi proponowanych działań na szerszą skalę. Obecnie bardzo istotne wsparcie prac zapewnia zespół studentów z Instytutu Psychologii Stosowanej UJ, którzy obserwują i wspierają realizowane działania, zwłaszcza w przestrzeni mediów społecznościowych. Być może część osób dołączy do zespołu w przyszłości. Projekt realizowany jest też ze wsparciem Centrum Transferu Technologii CITTRU – współpraca ta dała możliwość profesjonalnej analizy potrzeb rynku, opracowania identyfikacji wizualnej platformy i niektórych działań promocyjnych. Realizacja takiego przedsięwzięcia wymaga współpracy wielu specjalistów, dlatego kolejne kroki w wykorzystaniu naszych rozwiązań w biznesie, chcemy rozwijać wspólnie z jednostkami, które promują innowacyjne rozwiązania.  Planujemy też opracowania wyników w publikacjach naukowych, aby aktualizować dane dotyczące bieżącej sytuacji obciążeń zawodowych, skali wyczerpania i poziomu wypalenia zawodowego. Świadomość tych problemów uzmysławia konieczność działań w celu nie tylko minimalizowania skutków przeciążeń zawodowych, ale też promowania profilaktyki wypalenia zawodowego. Analiza czynników ochronnych i umiejętność dbania o zasoby własne pozwala przełożyć akcent na umiejętne przygotowanie do podejmowanego w pracy wysiłku. To jest perspektywa, o której często zapominamy.

Czego nie chcemy zmienić

Uważamy, że szczególnie cenna jest zaproponowana na platformie StrongUJ formuła łączenia analiz ilościowych z indywidualnym, bezpośrednim kontaktem z użytkownikami. Wartościowe jest też kompleksowe spojrzenie na sytuację z uwzględnieniem zarówno kontekstu pracy, jak i indywidualnych uwarunkowań. Formuła platformy daje użytkownikom dużą elastyczność, możliwość decydowania w jaki sposób chcą skorzystać z oferowanego wsparcia – może to być tylko analiza indywidualnego raportu jako materiał do autorefleksji i praca własna z wykorzystaniem tych elementów Modułu II, które zainteresują użytkownika. Może też skorzystać z indywidualnego, bezpośredniego kontaktu z psychologiem, aby określić indywidualne potrzeby i przeanalizować najlepsze dla danego użytkownika formy wsparcia i możliwe działania. Ważne, by potraktować to, jako zainicjowanie procesu zmian, który może przekładać się na podjęcie pewnych decyzji, zmian w zachowaniu, ale też zmian w sposobie podejścia, myślenia, czy przeżywania. Zależy nam na tym, aby wzmacniać, wspierać, rozumiejąc, że jest to dobry start do rozwoju – ten jednak jest dłuższym i bardziej złożonym procesem.

Krystyna Golonka, Bożena Gulla

Instytut Psychologii Stosowanej

Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej

Uniwersytet Jagielloński

Zapraszamy do korzystania z platformy:

https://stronguj.project.uj.edu.pl

Instytut Psychologii Stosowanej

Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej

Uniwersytet Jagielloński

Projekt finansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju

(TANGO-IV-A/0025/2019-00)

Wartość dofinansowania: 250 000 PLN